Paard als persoonlijke leraar
Om te beginnen is het belangrijk te weten dat therapeutisch paardrijden geen cursus paardrijden is. Het doel op zich is dus niet ‘goed leren paardrijden’ maar werken aan jezelf, door het contact met het paard. Dit doen we op basis van doorgesproken leerdoelen. Het paard is het middel, niet het doel. Dat houdt ook in dat het niet de bedoeling is zo snel mogelijk op het paard te komen. Integendeel er is naast het paard erg veel te doen en te leren, door samen met het paard oefeningen te doen.
Therapie Paard
Bij ’t Prinsepaard hebben we al meer dan 30 jaar ervaring met therapeutisch paardrijden, zowel met kinderen als volwassenen. We werken individueel en in kleine of grotere groepen. Bij het therapeutisch paardrijden werken we ook veel aan de lange lijn, ook wel gecombineerd met voltige-oefeningen. Zo kan de ruiter zich helemaal concentreren op het contact met het paard.
Begeleiding en filosofie
De begeleiding is in handen van Hellen Engbersen. Zij is van oorsprong creatief therapeute. Zie voor verdere informatie over haar achtergrond en ervaring haar eigen website www.hellenengbersen.nl. Hellen is pionier op het gebied van therapeutisch paardrijden en is betrokken bij opleidingen binnen de Federatie Paardrijden Gehandicapten en de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportbond.
Wat kun je zoal leren van een paard en van paardrijden:
Bewust ontspannen ( in nieuwe of moeilijke situaties), vertrouwen op jezelf, vertrouwen op je lijf, grenzen verleggen van wat je kan en durft, drempels en initiatieven leren nemen, het relativeren van je eigen angsten, angsten en onzekerheden serieus leren nemen, vergroten van je zelfvertrouwen, ontdekken van je eigen kracht, ruimte leren innemen voor jezelf, aanraking, het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden ( lichaamstaal, contact maken, duidelijk en direct leren communiceren), leren contact aangaan met de ander en (stilstaan bij) jezelf, de teugels/touwtjes in handen nemen/krijgen. Het trainen van sociale en motorische vaardigheden, weerbaarheidstraining., grenzen leren verleggen van wat je kunt en durft, je angsten en onzekerheden serieus leren nemen en er toch verder mee komen.
Therapeutisch paardrijden is een intensieve ervaringsgerichte therapie met het paard als persoonlijke leermeester, geschikt voor:
Volwassenen, Individueel of groepsgewijs met:
depressieve klachten, psychosomatische klachten, angst en spanningsklachten, traumatische ervaringen, verwerkingsproblemen, sociale of emotionele problemen, weinig zelfvertrouwen, gebrek aan initiatief, negatief zelfbeeld, eenzaamheidsproblematiek, overspannenheid, dwangmatig handelen/ denken, anorexia.
Kinderen/ Jongeren, individueel of groepsgewijs met:
adhd, pddnos, ASS, faalangst, geringe concentratie, leer-en opvoedingsmoeilijkheden, traumatische ervaringen, verwerkingsproblemen, angst en spanningsklachten, depressie, weinig zelfvertrouwen, geen vriendjes/eenzaamheid, negatief zelfbeeld, buitengesloten voelen/pesten, gebrek aan initiatief, sociale of emotionele problemen, psychosomatische klachten, dwangmatig handelen/ denken, anorexia.
Thema’s bij therapie met behulp van het paard
Contact maken.
Zelfvertrouwen opbouwen door het opdoen van succeservaringen.
Communicatie.
Grenzen verleggen.
Leren omgaan met angst.
Drempels leren overstappen.
Leiding en sturing geven.
Leren omgaan met spanning en ontspanning.
Leren omgaan met frustratie.
Duidelijk leren aangeven wat ik wel en niet wil.
Leren omgaan met boosheid.
Aanraken.
Lichaamshouding.
Plezier beleven.
Metaforen:
Stevig in het zadel zitten.
Angst beteugelen.
Teugels in eigen hand nemen.
Jezelf en het paard aansporen.
Meer inhoudelijke info over Therapie Paard
Paarden houden je een spiegel voor, waarin je geconfronteerd kunt worden met jezelf en je eigen gedrag. Paarden reageren direct en alleen op wat je doet; niet op wie je bent. Paarden reageren instinctief en zijn daarin volkomen eerlijk. Het paard reageert op je lichaamstaal en werkt zo als spiegel. Doordat het paard voortdurend spiegelt, dwingt het paard je als het ware contact aan te gaan met jezelf (en je gevoel).
Een paard is een kuddedier, en gewend geleid te worden door een leidende hengst en een leidende merrie. Deze bepalen de richting en de snelheid waarin de kudde zich voortbeweegt. Alle andere paarden van de kudde volgen. Een paard, uit de kudde gehaald, wil dus graag geleid worden. Van dit natuurlijke gegeven wordt bij therapeutisch paardrijden veel gebruik gemaakt. Doordat een paard zo duidelijk en zo direct reageert, en graag geleid wil worden door jou kun je met een paard goed oefenen, zowel naast als op het paard! Daarom zijn paarden zo geschikt als persoonlijke leraar.
Paarden verstaan geen dubbele boodschappen: als je ‘ja’ zegt, maar je lichaam zegt ‘nee’, verstaat het paard ‘nee’. Als je een paard mee leidt aan de lijn, en je laat zien dat je zelfverzekerd op je doel afgaat, zul je merken dat het paard gewillig met je meehobbelt. Zodra jij je echter onzeker voortbeweegt, begint het paard onmiddellijk te dralen; op zoek naar duidelijkheid en leiding.
Paardentaal en mensentaal
Een paard schudt zijn hoofd, jij trekt je hand terug en vraagt je misschien af ‘vindt hij het soms niet prettig wat ik doe?’ Als je opstijgt en je stoot per ongeluk met je been tegen het paard aan, zeg je misschien onbewust ‘sorry’. Bij het aansingelen van het paard (flink strak trekken van de buikriem), vraag je misschien wel 3 x of het niet vervelend voor het paard aanvoelt. Deze kleine interacties tussen jou en het paard kunnen al heel typerend zijn voor hoe jij gewend bent met de ander en jezelf om te gaan. Het paard samen met de therapeut spiegelt dit naar je terug. Hierdoor kun je leren bewuster te worden van ingesleten patronen in je leven, die je je overigens niet voor niks hebt aangemeten, maar die je nu misschien niet meer nodig hebt of zelfs last van hebt.
Je kunt leren communiceren met mensen door te leren communiceren met paarden. Omgaan met paarden gaat net als met mensen: Als je de stal voorzichtig aan de zijkant insluipt zonder dat het paard je bemerkt, zal het paard geen rekening met je houden en je misschien wel aan de kant duwen. Anderen kunnen jouw plek pas erkennen als je die plek ook zelf ingenomen hebt. Mensen reageren vaak minder duidelijk dan paarden. Paarden hebben gelukkig niet de beleefdheid om toneel te spelen. Ze reageren op wat ze zien en voelen. Toch lijken paarden en mensen wel op elkaar. Als je aan een paard niet duidelijk maakt wat je wilt, dan doet hij wat hij zelf wil. Je moet onderhandelen met een dier, dat veel groter en sterker is dan jijzelf en ook nog eens op een aardige manier. Dat lijkt heel erg op menselijke communicatie.
Communiceren met een paard doe je vooral non-verbaal (lichaamstaal, zonder woorden). Daarbij valt de vaak zo knap aangeleerde verbaliteit van ons mensen weg! Dit kan lastig zijn, maar het levert je echtheid in contact op met je eigen gevoel en met de ander, zonder dat je je kunt verstoppen achter je eigen taalgebruik.
Wanneer je op een paard gaat zitten, zul je je bewust worden van spanningen in je lijf. Je zit misschien gespannen en krampachtig op het paard. Je bewegingen zijn dan niet soepel en flexibel, waardoor je makkelijk uit evenwicht kunt raken. Bovendien reageert het paard op jouw spanning door ook gespannen te gaan lopen, waardoor jij weer niet lekker kunt zitten. Een prachtige verduidelijkende wisselwerking.
‘Ontspannen en contact met je gevoel maken’ dat klinkt nogal vaag. Je kunt ook ontspannen door te gaan zwemmen, joggen, dansen of wandelen met de hond. Is er een wezenlijk verschil met paardrijden? Zeker, het grote verschil is dat je met een groot en sterk levend wezen te maken hebt, dat jou bovendien ook draagt. Het leren omgaan met zo’n groot sterk en machtig dier vergroot juist dat wat je tegenkomt (vergrootglas-effect), waardoor het snel en helder wordt waaraan je wilt werken. Bovendien: het omgaan met een dier met zo’n power in zich, kan niet anders dan leiden tot een trots en groeiend gevoel!
Het begint met vertrouwen en je overgeven. Als het paard nieuwsgierig aan je snuffelt, en je hoort dat je dat gewoon kunt laten gebeuren, is dat al het begin van vertrouwen krijgen en je overgeven. Later op het paard gaat dat veel verder. Laat je dragen. Geef je over aan het dier. Laat los. Heb vertrouwen. Dat is voor veel mensen moeilijk. Als je verder komt, leer je ook balans te vinden tussen geven en vertrouwen aan de ene kant en de controle over het paard nemen aan de andere kant. Je vraagt aan het paard zich ook over te geven aan jou. Deze wisselwerking laat zich goed vertalen naar andere situaties in het leven.
Na een paar keer zie je al duidelijk verbetering. De mensen krijgen meer zelfvertrouwen, ze lachen meer en nemen meer initiatief in het contact. Mensen merken dat lijfelijk contact met het paard hen rustiger en zelfverzekerder maakt. Mensen met angst hebben veel baat bij een rustig en betrouwbaar paard. Wanneer ze daar na verloop van tijd mee durven werken en op durven zitten, helpt hen dat over een drempel heen waardoor ze in hun dagelijks leven hun vastgeroeste denkpatronen, gebaseerd op angst, kunnen doorbreken. Niet de angst overwinnen is daarbij van belang, maar de angst relativeren. Leren dat je niet bang hoeft te zijn doordat je leert een plan van aanpak te maken, kleine stapjes te nemen en het er over te hebben.
Lijfelijkheid en paarden
Paarden uiten zich in lichaamstaal en hun contact houdt veel lijfelijkheid in. Omgaan met een paard confronteert je zeer direct met lichamelijk contact. Mensen die daar moeite mee hebben (seksuele trauma’s, angstige mensen, mensen die contact vermijden, mensen die moeite hebben met hun houding) kunnen veel van paarden leren. In paardrijden komen heel veel van deze elementen samen. Op een paard zit je rechtop, laat je je zien en heb je een zeer direct fysiek contact met gevoelige en erogene zones.
Voor vrouwen met seksuele problemen (incestervaring, verkrachting, aanranding) speelt er nog een ander aspect mee. Zij hebben vaak last van verkrampte bekkenbodemspieren of schakelen het gevoel in hun bekken volledig uit. Door paard te rijden, zadelcontact, kunnen ze daar langzaam aan weer gevoelens toelaten. Ze leren die spieren bij het rijden soepel te gebruiken. Ze krijgen het gevoel terug dat ze controle hebben over hun eigen lichaam. Bovendien kun je met een paard lichamelijk contact hebben en jezelf zijn, zonder dat je op je hoede hoeft te zijn.
Citaten Cliënten
Een citaat van een cliënt na een jaar therapeutisch paardrijden: “Paardrijden is net het leven zelf! Als je geen initiatief neemt en niet goed stuurt en leidt, niet weet waar je heen wilt, dan kom je helemaal nergens en neemt het leven een loopje met je!”
Ton Griffioen uit Hoogeveen: ” Acht jaar geleden kreeg ik de ziekte van Parkinson. Dat ging gepaard met een burn-out. Ik ben lichamelijk vaak heel stijf en moe en geestelijk gespannen en neerslachtig. Ik heb nu bij Hellen 10 keer een uur therapeutisch paard gereden. Iedere keer maak ik vorderingen en ik ben telkens heel moe. Maar ik heb het fantastische gevoel alsof ik de hele wereld aankan, zoveel energie. Ik leer als het ware opnieuw gebruik te maken van mijn eigen krachten. Het paardrijden ontspant me door het schommelende ritme. Het was en is nog vaak heel spannend, maar na afloop voel ik me altijd geweldig”.
De begeleiding is in handen van Hellen Engbersen. Geregistreerd creatief therapeute, gediplomeerd rij-instructrice en voltige-instructrice en in 1997 heeft zij bij de GGZ Friesland het paardrijden als therapeutisch middel geintroduceerd. Dit was een uniek project in Nederland.
(Zie voor meer informatie over achtergrond Hellen Engbersen www.hellenengbersen.nl)